Cuốn sách Trang sách trang đời của PGS.TSKH. Bùi Mạnh Nhị do Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam xuất bản năm 2023 là tập hợp các bài nghiên cứu văn học, một số sáng tác thơ văn của chính tác giả và những kỉ niệm của ông về những người thầy, đồng nghiệp và của bạn bè viết về ông. 

           Đối với ông, văn chương là niềm đam mê cả cuộc đời, đặc biệt là văn học dân gian. Ngay từ thời sinh viên, ông đã tiến hành nhiều đợt đi điền dã ở các làng quê châu thổ sông Cửu Long để sưu tầm, ghi chép lại các bài cao dao, dân ca trong nhân dân. Với vốn lý luận và thực tiễn phong phú, lại được đào tạo bài bản ở bậc học cao nhất ở Nga, cộng với quá trình giảng dạy, ông đã cho ra nhiều tác phẩm:  Ca dao dân ca Nam Bộ, Sen Tháp Mười, Giáo trình văn học dân gian (tập 2), Truyện cười dân gian Nam Bộ, Văn học dân gian – Những công trình nghiên cứu, Văn học dân gian - Những tác phẩm chọn lọc, Phân tích tác phẩm dân gian trong nhà trường. Ngoài ra ông còn là tác giả sách giáo khoa Ngữ văn 6, 7, 10 nâng cao (Chương trình 2006).

           19 bài tiểu luận, phê bình và 33 bài phân tích về văn học dân gian trong cuốn sách sẽ giúp độc giả hiểu thêm ý nghĩa được gửi gắm trong các tác phẩm dân gian qua các góc nhìn khác nhau. Điểm độc đáo của Truyền thuyết Bánh chưng bánh giầy và văn hoá chọn người hiền tài trong sách là sự phát hiện của tác giả khi thông điệp của câu chuyện không chỉ thể hiện bản sắc văn hoá Việt Nam mà còn là một cách chọn người hiền tài rất trí tuệ của cha ông ta. Còn trong Thời gian nghệ thuật trong ca dao, dân ca trữ tình tác giả đã luôn có sự so sánh, đối chiếu về tư duy nghệ thuật dân gian của các nước để nêu lên những nét đặc sắc của ca dao, dân ca Việt Nam; phát hiện ra sự khác biệt về thời gian nghệ thuật giữa ca dao và truyện cổ tích.

           Ông đã chọn lối viết giản dị với những cách tiếp cận mới khi viết về các tác giả Việt Nam. Sự hấp dẫn ở thơ Nguyễn Bính là “đặc sệt truyền thống, mà vẫn mới, vẫn riêng”, ở  Chế Lan Viên “nhờ tư tưởng, thơ Chế Lan Viên là hình ở ngoài hình, cảm giác ngoài cảm giác, rất đa nghĩa, đủ tầm cao, chiều sâu và bản lĩnh để phát ngôn cho thế hệ, cho thời đại, dân tộc và cho kiếp thơ”.  Trong Nguyễn Tuân viết về phê bình văn học, ông đã nhận xét tinh tế “Nguyễn Tuân viết phê bình không chỉ độc đáo ở ý, mà cả về lời”. Đối với hiện tượng độc nhất vô nhị của sân khấu đương đại Việt Nam đó là Lưu Quang Vũ, Bùi Mạnh Nhị đã có những phát hiện  độc đáo và giải thích khá thuyết phục về sức sống mãnh liệt trong các tác phẩm của nhà viết kịch tài ba này . Một trong những nguyên nhân chính đã được ông chỉ ra chính là Lưu Quang Vũ đã biết đứng trên vai “người khổng lồ”, đó là “truyền thống văn hoá của quê hương dân tộc, nhân loại”.   

           Việc tìm hiểu những tác phẩm như: Thánh Gióng, Sơn Tinh Thuỷ Tinh, An Dương Vương, Thạch Sanh, Ếch ngồi đáy giếng, Thầy bói xem voi… vẫn luôn hấp dẫn và chứa đựng nhiều thử thách đối với bất cứ ai bởi hàm nghĩa sâu xa và tính thời sự của nó. Nhưng trong Trang sách trang đời, tác giả đã đưa ra nhiều lý giải một cách thuyết phục dựa trên nền tảng của lý thuyết hiện đại, thực tiễn đời sống và đặt chúng trong mối quan hệ giữa các thể loại. Cách tiếp cận đó cũng là những gợi ý rất tốt cho giáo viên khi dạy văn học dân gian.

           Không chỉ dừng ở những trang viết về văn học, cuốn sách còn chứa đựng những bài thơ do tác giả sáng tác cũng rất tinh tế và lãng mạn, trong đó có bài được được tuyển in trong bộ “Nghìn năm thơ Việt (1010-2010) của Nhà xuất bản Văn học.  Những tản văn viết về chân dung chân thực sinh động, toát lên được nét đặc sắc của chân dung miêu tả. Giáo sư, nhà giáo nhân dân Lê Trí Viễn hiện lên thật rõ nét “người Thầy nhỏ, thanh, mắt và dáng đi rất trẻ” nhưng “ai cũng phục và khiếp sức làm việc của Thầy”, “Thầy hay dặn chúng tôi đọc vỡ được một câu, một chữ là mênh mông, thẳm thẳm chiều sâu, nhọc nhằn lắm”; hay chân dung GS. TSKH. Trần Văn Nhung được miêu tả độc đáo “Vì ở anh kết hợp một cách thú vị hàng loạt những mặt tưởng như đối lập nhưng thống nhất hài hoà:  chân quê-uyên bác; giản dị-lịch lãm; cổ điển-hiện đại; con người khoa học, con người quản lý – con người nghệ sĩ; cần cù, chu đáo – ham vui; khó tính-cả nể;…”.

           Là người thầy của biết bao thế hệ học trò và từng giữ chức vụ quản lý nhưng PGS.TSKH. Bùi Mạnh Nhị vẫn sống cuộc sống giản dị, gần gũi, luôn được bạn bè, đồng nghiệp yêu mến và viết về ông với tình cảm sâu lắng, trân trọng.

           Đọc Trang sách trang đời, chúng ta càng thêm cảm phục về Bùi Mạnh Nhị - một nhà giáo tài năng, nhà khoa học thân thiện và tâm huyết với sự nghiệp giáo dục nước nhà.

Bạn đọc có nhu cầu mua sách xin liên hệ:

Điện thoại: 028.38.323.767

Kim Ngọc